काठमाडौं । राजनीतिक अस्थिरताले घेरिएको पाकिस्तान अहिले आर्थिक रुपमा समस्याग्रस्त छ । अर्थशास्त्रीहरुका अनुसार जलवायु परिवर्तन, कोभिड–१९ महामारी, युक्रेनमा जारी युद्व, विश्वव्यापी आर्थिक मन्दी र मुख्यतः आन्तरिक राजनीतिक अदूर्शिताले पाकिस्तानी अर्थतन्त्रलाई घुँडा टेक्ने अवस्थामा पुर्याएको छ ।

पाकिस्तानमा पेट्रोल, बिजुली, ग्याँस झन्–झन् महँगो हुँदै गएको छ । महँगो ऊर्जा र ऊर्जाको अभावका कारण कलकारखानाहरु बन्द हुन थालेका छन् । यसरी आन्तरिक उत्पादन खस्किदै गर्दा बेरोजगारी दर झन् बढ्दै गएको छ ।

पाकिस्तानले भुक्तानी सन्तुलनको गम्भीर संकट थेगिरहेको छ । १३० अर्ब अमेरिकी डलर कुल वैदेशिक ऋण रहेको पाकिस्तानले यो आर्थिक वर्षमा मात्रै आठ अर्ब डलर ऋण तिर्न बाँकी छ । त्यसका लागि डलरै चाहिन्छ । पाकिस्तासँग डलरको स्रोत यसैपनि सीमित छ । विदेशी मुद्रा सञ्चिति डलरमा ऋण भुक्तानी गर्न सक्ने तहमा छैन ।

विदेशी मुद्रा सञ्चिति कम रहेसम्म पाकिस्तानी रुपैयाँ दबाबमा रहने पक्का छ ।

आर्थिक नीतिगत प्रतिबन्धहरुबीच आयातकर्ता चर्को दबाब छन् । ढुवानी कन्टेनरहरू बन्दरगाहहरूमा थुप्रिएका छन् । रुपैयाँको अवमूल्यनले बन्दरगाहमा आइपुगेका समान छुटाउन कठिन परिरहेको छ ।

पाकिस्तानमा स्वास्थ्य र सामाजिक सुरक्षा कार्यक्रममा धेरै खर्च हुन्छ । अहिले राजस्वमा गिरावट आएकोले सार्वजनिक वित्त क्षेत्र तनावमा छ । बढ्दो खर्चहरूलाई स्वदेशी र विदेशबाट वित्तपोषण गर्न ठूलो ऋण अनिवार्य छ ।

यो संकट गहिरिए आर्थिक वृद्धिदरमा धक्का लाग्ने त छँदैछ, करिब ३३ करोड पाकिस्तानी ठूलो सकसमा पर्नेछन् । पछिल्लो १० महिनामा पाकिस्तानीको क्रयशक्ति झण्डै ३० प्रतिशतले घटिसकेको छ ।

पाकिस्तान सरकारले संकट समाधानका लागि अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोष आईएमएफ लाई गुहारेको छ । त्यसैले, सबैको मंगलबारदेखि इस्लामावाद भ्रमण सुरु गरेको आईएमएफको मिसनतर्फ छ । उसका शर्तहरु मानेर ऋण लिएपछि यो संकट टर्ने धेरैको आशा छ ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, माघ १८, २०७९, २:२२ बेलुका

लेखक: समाचारपाटी