कृष्णा पौडेल/अजरबैजान—बाकु । अजरबैजानको बाकुमा जारी विश्व जलवायु सम्मेलन कोप—२९ मा एनसिक्युजी (जलवायु कार्यको नयाँ लक्ष्य निर्धारण) का बारेमा युएनएफसिसीका पक्ष राष्ट्रहरुबीचको छलफल चलिरहेको छ । सम्मेलनको यो साताको अन्त्य सम्मको छलफलमा खासै प्रगति हुन सकेको छैन । परिवर्तित सन्दर्भमा जलवायु लक्ष्य प्राप्तिका लागि जलवायु वित्तको रकम बढाउनुपर्छ भन्ने आवाज विकासोन्मुख मुलुकहरुले उठाउँदै आएपनि धनी राष्ट्रहरु अनिच्छुक देखिँदा विषयगत छलफलहरु निस्कर्षमा पुग्न नसकेका हुन् । अर्को सातादेखि सम्मेलन राजनीतिक तहमा प्रवेश गर्दैछ । विभिन्न मुद्दा र राष्ट्रको प्रतिनिधित्व गर्दै सम्मेलनमा सहभागी हुन आएकाहरु भने सम्मेलनले सन् २०२५ देखि ३० सम्मका लागि नयाँ लक्ष्य निर्धारण गर्नेमा विश्वस्त छन् । जलवायु वित्तको रकम बढाउने, हानी नोक्शानी कोषको रकम परिचालनको ढाँचा, अनुकुलन कोष वृद्धि तथा परिचालन, न्युनिकरणमा चाल्नुपर्ने नयाँ पहल कदमीका विषयमा सम्मेलनले ऐतिहासिक निर्णय गर्नुपर्नेमा उनीहरुले जोड पनि दिएका छन् । यसै सन्दर्भमा न्युज एजेन्सी नेपालले सम्मेलनमा सहभागीहरुलाई एनसिक्युजी, जलवायु वित्त तथा हानी नोक्शानी कोष लगायत बारेमा सम्मेलनका वार्ताहरुको प्रगतिका बारेमा प्रतिक्रिया लिएको थियो ।

प्रश्तुत छः उनीहरुको प्रतिक्रिया जस्ताको तस्तैः
महेश्वर प्रसाद ढकाल  
हानी नोक्शानी कोषका वैकल्पिक सदस्य तथा सहसचिव, वन तथा वातावरण मन्त्रालय
हानी नोक्शानी कोषको छलफल र हानी नोक्शानी कोष भन्दा अगाडि गरिने छलफल दुई वटा अलग हलग विधा हुन् । यहाँनेर बुझ्नुपर्ने कुरा के हो भने बोर्डलाई जुन जिम्मेवारी कोप—२८ दुबईमा जुन दिइएको थियो । त्यसको सम्पूर्ण जिम्मेवारी कोषले पूरा गरेको कुरा त कोषका सहअध्यक्ष क्रेस्ट वर्डले नेपालले आयोजना गरेको हाइलेभल पार्टी इभेण्टमा नै भनिसक्नु भयो । अब चौथो बोर्ड मिटिङपछि थप कुराहरु अगाडि बढ्दै जानेछन् । जहाँसम्म यहाँ कोपमा छलफल भएको कुरा छ । हानी नोक्शानी कोषलाई गाइड गर्नको लागि यहाँ सान्टियागो नेटवर्क र वर्षा इन्टरनेशनल मेकानिजमको एग्ज्युकिटिभ कमिटीहरु दुई वटा बडिहरुले काम गर्दछन् । वर्षा इन्टरनेशनल मेकानिजम अलिकति ज्ञानको बारेमा, जलवायुजन्य जोखिमहरु, हानी नोक्शानीको बारेमा अलिकति नीतिगत रुपमा छलफल गर्छ भने सान्टियागो नेटवर्कले त्यो हानी नोक्शानी वा जलवायुजन्य जोखिमहरुलाई कसरी आर्थिक र प्राविधिक सहायता गर्न सकिन्छ विकासशील देशहरुलाई भन्नेबारेमा छलफल गर्दछ । सान्टियागो नेटवर्क र वर्षा इन्टरनेशनल मेकानिजमको संयुक्त एक्सपर्ट ग्रुप बनाएर उनीहरुले एएटा रिपोर्ट बुझाएका छन् । त्यो रिपोर्टमा छलफल चलिरहेको छ । 

डा. फरा नौरिन, क्षेत्रिय निर्देशक, मर्सिकोप्स
बाकुमा धेरै वार्तालापहरू भइरहेका छन्, धेरै अपेक्षाहरू पनि छन् । विशेष गरी एनसिक्युजीको लागि महत्वाकांक्षी लक्ष्यहरूका लागि प्रत्येक घण्टामा विभिन्न देशको विशेष तथ्यहरुले नयाँनयाँ बहस भइरहेको छ । यसलाई सकारात्मक नै मान्नुपर्छ । धेरै देशहरूले विश्वव्यापी कार्बन उत्सर्जनमा थोरै योगदान दिएका छन् तर बाढी र तातो हावाको लहरहरू लगायत जलवायु परिवर्तनको प्रभावहरूको  निरन्तर सामना गरिरहेका छन् । जसले गर्दा धेरै मानिसहरूको जीवन, जीविकोपार्जन र घरहरूमा नोक्सानि भइरहेको छ । सबैको पुनःस्थापना र पुनःसंरचना एकदमै खर्चिलो छ । सबैले धान्न सक्दैनन् ।  विकासोन्मुख देशहरूले आफ्नो अनुकुलन योजनाहरूले  जलवायु  कोष प्राप्त गर्नसक्ने अवस्था  छैन । मैले धेरै विकासोन्मुख देशहरू जलवायु परिवर्तनबाट असमान रूपमा प्रभावित भएको देखेको छु । यस समयमा एनसिक्युजी साँच्चै महत्वपूर्ण छ किनभने लक्ष्य र लक्ष्यको मात्रा साँच्चै महत्वाकांक्षी हुनु आवश्यक छ । यो उच्च हुनु आवश्यक छ र यो प्रभावित समुदायहरूको आवश्यकताको अनुपातमा हुन पनि आवश्यक छ । एनसिक्युजी मा निर्णय गर्न यो साँच्चै महत्वपूर्ण समय हो ।  यसले न्युनिकरण, अनुकुलन र हानि र नोक्शानी समावेश गर्दछ भनेर सुनिश्चित गरिएको हुन्छ । यो वास्तवमै महत्वपूर्ण छ । जलवायु परिवर्तनबाट प्रभावित र जोखिममा परेका देशहरूलाई पर्याप्त रकम उपलब्ध गराउन र यो रकम ऋणको रूपमा नआओस् भन्ने हेतुले यो रकम अनुदानको रूपमा उपलब्ध गराउनुपर्छ । यस्ता धेरै उदाहरण छन् जहाँ हामीले देखेका छौँ कि विपद्पछि देशहरूलाई रिकभरीका लागि उपलब्ध रकम ऋणमा बाँधिएको छ जसले  देशको ऋण बढ्छ र देशको समग्र विकासमा बाधा पुर्याउँछ । त्यसोभए, एनसिक्युजी, जसले हानि र क्षति र न्युनिकरणलाई बहिष्कार गर्दैन, मलाई लाग्छ, वास्तवमै महत्वपूर्ण छ ।

आयान ए बेनर्जि, साउथ एसिया संयोजक, प्राक्टिकल एक्शन
यो वित्त–विशिष्ट कोप सम्मेलन हो । यहाँ वार्ताहरु चलिरहेको छ । अहिले नै के हुन्छ  भन्न सकिन्न । हामी सकारात्मक नतिजाको आशा गर्नसक्छौं । धेरै लामो छलफल गर्नुपर्नेछ ।  विभिन्न दृष्टिकोण र फरक अनुभव विचारहरु आएका छन्। । वार्तामा धेरै पक्षहरू समावेश भएका हुन्छन् । सबैको विषयमा मिहिन ढंगले छलफल हुन आवश्यक छ ।  जलवायु कार्यको प्रतिकुल प्रभावहरूको शिकार भएका ग्लोवल साउथका देशहरू विशेष गरी नेपाल र बंगलादेश, भारत, इण्डोनेसिया, फिलिपिन्स, र सबै एशियाका देशहरुबाट विवरणहरु आउन सकेको छैन । यो वित्त–विशिष्ट ऋइए सम्मेलन हो । वार्ताहरु चलिरहेको छ । अहिले नै के हुन्छ  भन्न सकिन्न । हामि सकारात्मक नतिजाको आशा गर्नसक्छौं । धेरै लामो छलफल गर्नुपर्नेछ ।  विभिन्न दृष्टिकोण र फरक अनुभव विचारहरु आएका छन् । वार्तामा धेरै पक्षहरू समावेश भएका हुन्छन् । सबैको विषयमा गहन ढंगले छलफल हुन आवश्यक छ ।  जलवायु कार्यको प्रतिकुल प्रभावहरूको शिकार भएका ग्लोवल साउथका  देशहरू विशेष गरी नेपाल र बंगलादेश, भारत, इण्डोनेसिया, फिलिपिन्स, र सबै एशियाका देशहरुबाट विवरणहरु आउन सकेको छैन ।  
एनसीक्युजीको विषय नेपालका जस्ता धेरै देशहरुको लागि लागि धेरै महत्वपूर्ण छ उदाहरणका लागि जहाँ पुँजी पहुँच गर्न  धेरै गाह्रो छ । र व्यावहारिक रूपमा हामी समुदायहरूसँग धेरै नजिक काम गर्नेहरुले यसको अपेक्षा गर्दछौँ । त्यसैले हाम्रो लागि यो धेरै महत्वपूर्ण छ । 

जहाँसम्म जलवायु कार्य अगाडी बढाउन विभिन्न समस्याहरू छन् तर पहिलो माइल हिडेर नै अन्तिममा पुग्ने हो भन्ने विश्वास राख्न जरुरी छ । एनसिक्युजीले अनिवार्य रूपमा हामीलाई पैसा कसरी प्रवाह हुन्छ भन्ने बारे स्पष्ट गरेको हुन्छ । जलवायु वित्त  प्राप्त गर्न थालिएको यो एक जटिल छलफल हो, यसको लागि धेरै विश्वव्यापी साझेदारी, गठबन्धन, कुटनीतिक स्तरमा छलफल आवश्यक छ, आशा गरौँ आगामी हप्ताको अन्त्यमा केही नतिजा आउनसक्छ । नोभेम्बर ११ देखि शुरु भएको सम्मेलन २२ सम्म चल्नेछ ।

—न्युज एजेन्सी नेपाल
 

अजरबैजानविश्व जलवायु सम्मेलन कोप—२९

प्रकाशित मिति: शनिबार, मंसिर १, २०८१, ३:४२ बेलुका

लेखक: समाचारपाटी