कृष्णा पौडेल÷न्युज एजेन्सी नेपाल वन तथा वातावरण मन्त्रालयका सचिव डा. दीपककुमार खरालले कोप—२८ सम्मेलनमा नेपालले उठाएका एजेण्डाहरुले नेपाल र हिमाली क्षेत्रमा जलवायु परिवर्तनको असरबारे चर्चा बढाएको बताउनुभएको छ ।  

प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहालले सम्मेलनमा नेपालको तर्फबाट गर्नुभएको सम्बोधन र नेपालले उठाएका एजेण्डाहरुले विश्वको ध्यान खिचेको बताउनुभएको हो । मंगलवार दुबईमा न्युज एजेन्सी नेपालसँग कुरा गर्दै उहाँले संयुक्त राष्ट्र संघका महासचिव एन्टोनियो गुटेरेसको नेपाल भ्रमण र त्यसले पारेको सकारात्मक प्रभावका कारण पनि कोप २८ मा नेपालको उपस्थिति र प्रश्तुति सशक्त बन्न गएको बताउनु भयो । उहाँले जलवायु परिवर्तनका कारण नेपालले व्यहोरिरहेको हानी नोक्शानीबापत न्यायमा आधारित भएर आर्थिक सहायता उपलब्ध गराउने कुरामा पनि आफूहरुले सम्मेलनमा सचेत भएर सशक्त ढंगले आफ्नो प्रश्तुति दिएको बताउनु भयो । सचिव खरालले जलवायु परिवर्तनका कारण हिमाली मुलुकले व्यहोरेको हानी नोक्शानीबारे विश्वमै उजागर गर्नका लागि हिमाली मुलुकहरुको सम्मेलन नेपालले आयोजना गर्न लागेको पनि बताउनु भयो । सम्मेलनकै क्रममा प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहालले आफूहरुलाई सो निर्देशन दिएको र काठमाडौं फर्कने बित्तिकै सो कामको तयारीको कामलाई तीव्रताका साथ अघि बढाउने उहाँको भनाई थियो । समान परिवेश भएका देशहरुको समूह बनाएर आवाज नउठाएसम्म जलवायु परिवर्तनको प्रभाव न्युनिकरणका लागि नेपालले पाउनुपर्ने वित्तीय सहयोग पाउन कठिन रहेको बताउनु भयो । उहाँले समान परिवेश भएका देशहरुको समूह बनाएर काम नगरेसम्म ग्लोवल स्केलमा उपलब्धि हासिल गर्न सजिलो नरहेको बताउनुभएको हो । धेरै प्रभावशाली देशहरुले एकल प्रयासबाट सहायता पाउन सफल भएपनि आर्थिक अवस्था कमजोर भएका देशहरुका लागि एकतावद्ध भइ आवाज उठाउनुपर्ने आवश्यकता रहेको बताउनु भयो । उहाँले समान अवस्था भएका देशहरुले एउटै गोलमेचमा बसेर र एउटै गठबन्धन बनाएर आवाज र उपस्थितिलाई बलियो बनाउने स्थिति नभएसम्म सहायता पाउने कुरा कठिन रहेको बताउनु भयो ।  समान परिवेश भोगिरहेका देशलाई एकतावद्ध बनाएर मेहनत नगर्ने हो भने अवस्था चुनौतिपूर्ण रहेको बताउनु भयो ।

सचिव खरालले भन्नु भयो, ‘हाम्रो भनाईहरु के हो भन्ने बारेमा सम्माननीयज्यूको आमन्त्रणमा संयुक्त राष्ट्र संघका महासचिव पनि नेपाल आएर भ्रमण गरिसकेपछि जलवायु परिवर्तनका लागि हिमाली क्षेत्रको समस्या उजागर भएर आयो । त्यसलाई हामीले क्यापिटलाईज गर्न खोजेका छौं । त्यसलाई हामीले प्रयोग गरेर विश्व समुदायलाई सजग बनाएर यो जलवायु परिवर्तनका कारणले हामीलाई जुन हानि नोक्सानी भएको छ । क्षति भएको छ । त्यसबाट सुविधाहरु हुनुपर्यो । र, यो कुनै एउटा माग्ने हिसावले नभईकन हक र अधिकारको रुपमा स्थापित हुने कुराको मेकानिज्म हुुनुपर्यो भनेर त्यो कुरा यहाँ आईसकेपछि सशक्त रुपमा राख्न सफल भएको अवस्था चाँही छ । र, यो अन्तराष्ट्रिय माहोल यस्तो छ कि यो अहिले नेपालको भनाईहरु चाँही यति धेरै हाईलाइट भएर आएको छ कि धेरैले यसलाई सराहना गर्नु भएको छ । र, अव यसलाई कसरी कन्टिन्यूएशन कसरी गर्ने । आगामी दिनमा नेपालको हिमालको पक्षलाई लिएर अगाडि जाने जुन विषय छ । अझै अगाडि लिएर जाने विषयमा यसको नेतृत्व कसरी गर्ने भन्ने बारेमा एउटा चुनौति छ । नेपालले भावी दिनमा पनि हिमालको विषयलाई उठाएर अथवा माउन्टेन एजेण्डालाई उठाएर माउन्टेनमा परेका समस्याहरुलाई नेगोशिएशनमा उठाएर फाईदा हुने किसिमले आउनु पर्छ । संयन्त्रहरु हुनुपर्छ, फण्डिङहरु हुनु पर्छ । फाईनान्सहरु हुनुपर्छ । टेक्नोलोजी हुनु पर्छ । र, हामीलाई अझै धेरै सुविधाहरु हुनुपर्छ भन्ने कुरालाई चाँही आएको छ । र, यो राउण्ड टेबल मिटिङ पनि सम्माननीयज्यूको यहाँले सुन्नु भयो । सम्माननीयज्यूको अध्यक्षता र महासचिवज्यूको प्रमुख आतिथ्यमा भएको थियो । त्यसले पनि एउटा माहोल सृजना गरेको छ । एक प्रकारले भन्नु पर्दा त यो नेपालमय र माउन्टेनमय पनि भएको भनेर पनि भन्न मिल्छ ।, तर यसलाई अझै हामीले क्यापिटलाईज गर्नुपर्ने, अझै यसलाई अगाडि बढाउनुपर्ने चुनौति छ । र, फर्केर गईसकेपछि पनि सम्माननीयज्यूले एउटा निर्देशन दिएर जानु भएको छ–आगामी दिनमा माउन्टेनियस कन्ट्रिहरुको चाँही एउटा गोलमेच गर्ने किसिमले डायलग गर्ने किसिमले कार्यक्रम गर्ने पनि भन्नु भएको छ । त्यसको लागि पनि हामीले नेपाल गएर माउण्टेनको आवाजलाई एकतावद्ध गरेर लैजाने गरी माउण्टेनियस देशहरुको गोलमेच सम्मेलन पनि तयारी गर्नुपर्नेछ । त्यो काम हामी गर्छौं पनि । र, समग्रमा भन्नुपर्दा यहाँ हाम्रो उपस्थिति सशक्त छ । सहज छ । चनाखो भएर बसेको छ । आगामी दिनमा हामी यसलाई अझ सशक्त पार्छौं । समान परिवेश भएका देशहरुको समूह बनाएर काम नगरेसम्म ग्लोवल स्केलमा उपलब्धि हासिल गर्न सजिलो छैन । धेरै प्रभावशाली देशहरुले सिंगल प्रयासले पनि डिसिजन गराउन सफल हुनसक्ला तर अलिकति कमजोर आर्थिक स्थिति भएको र अरु हिसावले पनि कमजोर अवस्था भएको देशहरुलाई गाह्रो छ । हामी समान अवस्था भएका देशहरुले एउटै गोलमेचमा बसेर एउटा गठबन्धन बनाएर आवाज र उपस्थितिलाई बलियो बनाउने स्थिति नभएसम्म यो सफल हुँदैन । परिवेश भोगिरहेका देशमा एकतावद्ध बनाएर र त्यसलाई अघि बढाएर हाम्रो पक्षमा लिएर आउन मेहनत गर्नुपर्छ, अन्यथा यो चुनौतिपूर्ण छ ।’

सचिव खरालले नेपालले आगामी दिनमा पनि जलवायु परिवर्तनले पारेको असर न्यूनिकरणका लागि विश्व समुदायबाट लिने आर्थिक सहायताका लागि चनाखो भएर अघि बढनुपर्ने आवश्यक्ता रहेको पनि बताउनु भयो ।

जलवायु परिवर्तनडा. दीपककुमार खराल

प्रकाशित मिति: मङ्लबार, मंसिर १९, २०८०, ४:१९ बेलुका

लेखक: समाचारपाटी